Eğitimde Derecelendirme ve Akreditasyon

Eğitimde Derecelendirme Modeli eğitim kurumlarının Yeniliğe açıklık, Uygulanabilirlik, Ölçeklenebilme , Sürdürülebilirlik ve Sosyal Etki temelinde hazırlanmıştır. Model, kurumların bulundukları ilçe, il, bölge, ulusal ve uluslararası düzeydeki yerlerini benzer kurumlarla derecelendirerek sağlıklı bir karşılaştırma (benchmarking) yapmalarını sağlayacaktır. Eğitimde Derecelendirme Modelinin amacı,eğitim kurumlarının benzer düzeydeki kurumlarla ulusal ve uluslararası düzeydeki yerlerini belirlemenin yanında kurumların gelişimi için alternatif gelişim programları ve raporları da hazırlamaktır. Kurumsal gelişim ve değişimin sağlıklı olabilmesindeki ana unsurlarından birisi de değişime olan ihtiyaçtır. O nedenle Model öncelikle eğitim kurumlarını objektif ve uluslararası düzeyde kriterler ölçeğinde derecelendirmeyi ve ihtiyaç hissettirme temelinde farkındalık oluşturmayı hedeflemektedir. Eğitim kurumu benzer alanda ve farklı alanlarda faaliyet gösteren kurumlara göre derecesini gördükten sonraki aşamada kurumun bir üst seviyeye çıkarılması sürecinde teknik destek de(kurumun talebi doğrultusunda) verilecektir.

Eğitimde Derecelendirme Modeli eğitim kurumlarının bulundukları düzeyi derecelendirmede;

• Kurumun bulunduğu coğrafya,
• İnanç faktörü,
• Sosyo ekonomik ve kültürel değişkenler,
• Kurumun tarihi gelişim süreci,
• Öğrenci başarıları,
• Öğrenci gelişim araçlarından elde edilen veriler,
• Ailelerden alınan dönütler,
• Yönetici ve öğretmen verileri

gibi eğitim öğretim süreçlerini etkileyen değişkenleri de kontrol eden bir matriks yapıdadır.Eğitimde Derecelendirme Modeli tamamen bilgisayar temelli işlenen verilerin hazırlanan yazılım üzerinden değerlendirilmesi sonucun elde edilen bir puanlamadır. Yazılım çok faktörlü değişkenlerin matematiksel formülasyonu ile kurumlara özgü raporlar üretmektedir.

Eğitim sektöründe aileler, eğitim yöneticileri, öğretmenler ve öğrenciler okullarının ne düzeyde başarılı olduğunu merak ederler. Bu meraklarını benzer başka okullarla karşılaştırarak giderirler. Her ne kadar eğitim sistemde karşılaştırma, sıralama gibi kavramlardan kaçılsa da bu sınıfların, okulların, bölgelerin hatta ülkelerin karşılaştırılmasını kapsamamaktadır. Tam tersine karşılaştırma ve dereceleme oldukça faydalıdır. Öğrencilerin bire bir karşılaştırılması yada derecelendirilmesi öğretimsel doğrulara ters düşmektedir. Ancak okulların, bölgelerin yada ülkelerin derecelendirilmesi kurumsal gelişim için önemli araçlardandır. Okulları akademik başarılarına göre, spor, sanat ve etkinlikler gibi kategorilerde derecelendirme ve sıralama kurum yöneticileri için önemli bir dönüt olacaktır. Üretilen hizmetin kalite düzeyinin belirlenmesi ancak benzer hizmetleri veren kurumlar ile kıyaslanarak ortaya konabilir. Kurumların ürettikleri hizmet ve ürünleri sonucunda derecelendirilmesi yeni bir şey değildir. Makro düzeyde ülkelerin ekonomik parametreler ışığında kredi derecelendirilmeleri, yatırıma dönük görünürlük derecelendirilmeleri yatırımcılar için önemli verilerdir. Siyasi görünürlükten, istikrar ve politik görünürlüğe kadar farklı parametrelerde sanayi ve ekonomik sektörde uygulanan derecelemenin eğitim sektöründe uygulanması rekabetin artmasına, eğitimde kalitenin artmasını sağlayacaktır. Her ne kadar eğitim sektöründe derecelendirmeye esas olacak kriterlerin belirlenmesinde ortak bir konsensüs oluşmamış görünmesi sektörün çoğunlukla kamu kurumları tarafından yürütülmesine bağlıdır. Zira düne kadar kamu kurumlarında rekabet ve kalite ön planda değil iken bugün kamu kurumları da bu rekabetin içine girmiştir. Bu sonuç kamu ve özel sektörün ürettikleri hizmetin kalitesini toplumun beğenisine sunmak zorunluluğunu doğurmuştur. Okulların en iyi hizmeti sunma yarışını objektif ve tarafsız kurumların hakemliğinde belirlemeleri gerekmektedir.

Her ülke anayası, kanunlar ve toplumsal gerçekleri ile doğru orantılı bir şekilde eğitim süreçlerini uygulamaktadır. Ülkenin bulunduğu coğrafya, kültürü, ekonomisi, inancı ve gelenek ve kültürel yapısı nasıl olur ise olsun eğitimden beklenen ortak çıktılar bir kısmı evrensel özellik göstermektedir. İyi insan, erdemli insan, eğitim ortamlarındaki öğretilenlerin gerçek yaşama uygun olması, çalışkan, dürüst insan gibi özellikler bunlardan bazılarıdır. Her ülke bu ve benzeri değerleri ya öğretim programlarında hedef davranış olarak tanımlamakta ya da örtük program altında çocuklarına kazandırmak istemektedirler. Bu çerçevede hazırlanan uluslararası düzeydeki öğrenci değişim programları öğrencilerin insan olma paydasındaki ortak değerleri kazanma ve kaynaşmalarına aracı olmaktadır. Her ülke kendi içindeki eğitim yatırımlarını pay ederken çoğu zaman bölgelere göre farklı düzeyde harcamalar yapmaktadır. Bu durum ülkelerin eğitime ayırdıkları paylarda da görülmektedir. Ülke içinde yada ülkeler arası düzeyde incelediğimizde bu değişkenlik ne düzeyde olur ise olsun eğitimde ulaşılmak istenen uluslararası kazanımlara her ülke ulaşmak istemektedir. Her ülke yetiştirdiği çocukların dünya ile yarışan, uluslararsı yeterlilikleri kazanmış bireyler olarak yetiştirmesini istemektedir. Akademik başarı anlamında 15 yaş düzeyinde bireylerin kazanması gereken yeterlilikler altı düzeyde OECD ülkeleri tarafından belirlenmiş ve PISA sınavları ile ölçülmektedir. PISA verileri bu anlamda ülkeler için bir karşılaştırma aracı olarak kullanılmaktadır. Ancak ülkemizin de girdiği PISA sınav sonuçları eleştirilmektedir. Eleştirilerin odağında ise PISA sonuçlarının gerçeği yansıtmadığı ve eğitimde başarıyı etkileyen tüm değişkenleri ele almadığı yönündedir. PISA sonuçlarına ek olarak ülke içindeki bölgelerin, okulların bulundukları coğrafi etkenlerden, soyo ekonomik değikene, inançlardan toplumun eğitimden beklentilerine kadar eğitimi etkileyen tüm değişkenlerinde çeşitli ölçme araçları ile toplanarak bölgeler içinde veya ülke içinde okulların objektif derecelendirme kriterlerine göre sıralanması, okulların güçlü ve zayıf yönlerinin belirlenmesi okul yöneticileri ve eğitim yöneticileri için önemli bir çalışma olacaktır.